سوريه و بحران خاورمیانه

تحولات اخیر سوریه و دخالت های کشورهای مختلف بويژه همسايگان سوريه به مرحله ای رسیده که باروت بدون جرقه است. از زمانی که ناارامی های داخلی سوریه با حمایت کشورهای غربی و دولتهای عربی برخوردار شد می شد بحران امروز سوریه را پیش بینی کرد. اولا دولت بشار اسد از ابتدا در میان کشورهای منطقه مخالفانی داشت که به دنبال بهانه ای برای انتقام گیری بودند. بعنوان مثال موضع سوریه و عربستان بعنوان دو کشور عربی هیچگاه موافق هم نبوده است. ثانيا" وجود اسرائیل در جوار سوریه حمایت سرسختانه غرب را از اسرائیل بدنبال داشت. اکنون موضوع جدید تری در خاورمیانه مطرح است:

1- موضوع هسته ای ایران بعنوان کشوری که برادر سوریه می باشد تهدیدی برای غرب مطرح است و تحریم های بلند مدت غرب در قبال مسائل هسته ای ایران، سوریه را بعنوان ضربه شستی برای دولت ایران درآورده است. مخالفان ایران بهترین گزینه را برای تهدید غیر مستقیم ایران از درب سوریه شروع کرده اند. می دانیم سوریه یک کشور کاملا مستعد نفتی نیست که غرب در مورد این کشور حساسیت ويژه داشته باشد آنگونه که در عراق این حساسیت مشاهده می شد.

2- حمایت دولت ترکیه بعنوان عضو متحد ناتو می تواند کمک فرعی غرب برای برخورد با هرگونه تهدید و جنگ از سوی موافقان و حامیان بشار اسد باشد. وضعیت سوريه ما را به یاد سپر موشکی اردوگاه غرب و شرق در زمان جنگ سرد می اندازد. در سوریه جنگ بشار اسد با مخالفان و معارضین نیست بلکه سوریه محل تلاقی منافع دولتهای زیادی است که می خواهند دست بالا را نگه بدارند. حمایت عربستان از مخالفین اسد نیز نشانه عدم همسویی اعراب با دولت بشار اسد بوده است.

3- حمایت روسیه از دولت بشار اسد صرفاً حمایت از منافع مادی روسیه نیست. در واقع، جنگ دو ابرقدرت اینبار در سوریه خود را در مقابل هم قرارداده و طبیعی است دود این معارضات قدرتها ابتدا به چشم ملت سوریه و در وهله دوم بی ثباتی و درگیری منطقه است که دول همسایه تاوان بزرگی می پردازند و خواهند پرداخت.

4- موضوع مطرح شدن کاربرد سلاح های شیمیایی سناریوی از پیش تعیین شده ای بود. خط قرمز آمریکایی ها و اینکه یکی از طرفین را تحریک بکنند که از سلاح شیمیایی استفاده کنند وارد مرحله عملی سناریو شده است. چه دولت بشار اسد از تسلیحات شیمیایی استفاده می کرد و چه مخالفین دولت، این سناریو آماده اجرا شده است. سخنان رئیس جمهور فرانسه و نخست وزیر انگلیس بی توجه به مقررات حقوق بین الملل و همسویی با شورای امنیت نشان از این دارد که تصمیم به حمله گرفته شده است. تهدید به حمله سوریه از چند جهت مفید بود:

1- روحیه مخالفان بشار اسد را زنده نگه دارند.

2- فرصتی به اسرائیل بدهند که خود را برای حملات مقابله به مثل آماده کند.

3- مشروعیت لازم برای حمله به سوریه از سوی غرب بدست آيد.

4- دولت جدید جمهوری اسلامی ایران را برای قبول یکسری خواست های زیاده خواهانه در مذاکرات هسته ای توجیه سازد.

5- خاورمیانه را برای قبول وضعیت آماده سازند تا منافع بعدی غربی ها بعد از بحران در تهدید قرار نگیرد.

6- مخالفان قدرت های اعتلافی درداخل افکار عمومی را بنفع خود آماده سازند.

ملاحظه می شود که تهدید به حمله از سوی غربی ها علیه سوریه یک تیر است و چند نشان. دولتمردان کشورمان نیز باید عاقلانه تحولات را پیگیری کنند که در این سناریو بخشی از اقدامات غربی ها قطعاً برنامه ای برای تحریک دولتمردان کشورمان می باشد و می توان نتیجه گرفت که غربی ها حمله محدود هم در نظر داشته باشند برای نیل به یکسری منافعی کوتاه و بلند مدت مجبور هستند که به کشور ترکیه حمله ای انجام بدهند تا هم در نزد جامعه جهانی خود را حافظ صلح نشان بدهند و از سویی با بحران سوریه ماهی خود را از اب گل آلود بگیرند. سئوالی که مطرح است اینست که در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شهر حلبچه اولین شهر و بزرگترین مقدار حملات شیمیایی بود، چرا در آن زمان این غربی ها علیه دولت صدام حسین اینقدر شتابزده عمل نکردند؟ چرا حمله به عراق در ان زمان مطرح نبود؟ از طرفی تولید کنندگان اصلی تسلیحات شیمیایی همین کشورهای به اصطلاح صاحب حق وتو هستند چگونه است که هم سلاح شیمیایی می فروشند و هم آن را محکوم می نمایند؟ این سیاست یک بام و دو هوا نشان می دهد که غرب در پی مقاصد سیاسی خود در خاورمیانه است. در کنار این مسئله نیز نباید فروش اسلحه کلان به اعراب را بخاطر تهدیدات فرضی در منطقه به اعراب نادیده گرفت. آنچه که مشخص است بحران سوریه آتشی را بر می افروزد که عواقب آن بیش از آنچه متوجه غربی ها باشد به ضرر منطقه خواهد بود. متاسفانه دول همسایه نیز از این مسئله غافل بودند و راه دیپلماتیک را مدتها بصورت عاقلانه دنبال نکردند. تا جایی که وضعیت سوریه به جایی رسیده که تنها راه ممکن را گزینه نظامی تشکیل میدهد و فرصت لازم برای مذاکره را از دست داده اند. باید شاهد ویرانی ها و کشت و کشتار وسیعی در منطقه شاهد بود و تنها راه ممکن در این وضعیت آگاه سازی افکار عمومی جهانی و جلوگیری از اقدامات خونین تر است. مذاکره در حال حاضر برسر ادامه حیات سوریه است و می توان از آثار مداخلات بیشتر کاست. امید است جامعه جهانی بار دیگر متوجه شود که بحران خاورمیانه به سود دولتهای جهان سوم نیست و قبل از فاجعه بر سر فروکش کردن اقدامات جنگ طلبانه سعی و اهتمام چندبرابر در اوج بحران به خرج دهند.